Informatie over lipoom en atypische lipomateuze tumor (ALT)

Achtergrond
Een lipoom is een goedaardige tumor van de normale vetcellen. Het is de meest voorkomende weke delen tumor en wordt vooral gezien bij patiënten tussen 40 en 60 jaar oud. Ongeveer 5% van de patiënten heeft meerdere lipomen (lipomatose). Meestal is er geen behandeling nodig voor een lipoom.

Een atypische lipomateuze tumor (ALT) gedraagt zich lokaal iets agressiever dan een lipoom, wat inhoudt dat het ALT in de omliggende weefsels kan ingroeien. Soms is een ALT lastig te onderscheiden van een gewoon lipoom. Een ALT is laaggradig kwaadaardig maar zaait bijna nooit uit en heeft een zeer goede overlevingskans na chirurgische behandeling.

Klachten
De klachten hangen sterk af van de plaats waar het lipoom zich bevindt. In principe kan een lipoom overal waar vetweefsel zit ontstaan. Aangezien het meeste vetweefsel zich onder de huid bevindt, bevinden de meeste lipomen zich in het onderhuidse vetweefsel.

Waarmee een lipoom of ALT meestal opvalt, is een onderhuidse, zachte, weke zwelling die mobiel is van de onderlaag. Hierdoor kan het bijvoorbeeld bij de broekriem of BH-band voor drukklachten zorgen. Als een lipoom of ALT zich in een spier bevindt, dan geeft het met name pijnklachten in een bepaalde spier. Die lijkt dan ook qua omvang groter dan dezelfde spier aan de andere kant.

Diagnose
Een lipoom is niet te zien op een gewone röntgenfoto. Omdat het zich meestal vlak onder de huid bevindt, is een echo een effectief onderzoek om het lipoom af te beelden en om te beoordelen of er aanwijzingen zijn voor ingroei in omliggende weefsels. Indien het lipoom of ALT zich in een spier bevindt, of groter is dan 5 cm, is een MRI zinvol om de grootte en agressiviteit te beoordelen.

Als er onzekerheid bestaat over de diagnose kan een stukje weefsel worden afgenomen voor onderzoek (dit heet een biopsie). De patholoog zal het weefsel onderzoeken om zo duidelijkheid te verschaffen.

Behandeling
Afwachten en vervolgen
Wanneer een lipoom of ALT weinig klachten geeft, is een afwachtend beleid met uitleg over het goedaardige gedrag goed mogelijk. Indien het lipoom of ALT groeit of meer klachten geeft, kan een operatie plaatsvinden

Operatie
Het doel van een operatie is het gehele lipoom ALT te verwijderen om klachten te verminderen en om weefsel te verkrijgen voor onderzoek. Hierbij dient ook het vlies waarmee het lipoom of ALT omgeven wordt verwijderd te worden, om kans op nieuwe groei zo veel mogelijk te verkleinen. Een ALT dient met een wat grotere marge verwijderd te worden, maar hoeft niet groter te zijn dan 2 cm.

Behandelresultaat
Na verwijdering van het lipoom of ALT zullen de lokale klachten van de zwelling verdwenen zijn. Soms ontstaat er juist door het weghalen van de zwelling een kuiltje in het vetweefsel. Dit zal zich na een lange tijd weer grotendeels afvlakken.

Er is wel kans op complicaties die samenhangen met een operatie, met name wondproblemen zoals ontsteking, verbrede littekens en een verminder gevoel als een huidzenuwtje wordt beschadigd.

Indien het pathologisch-anatomisch onderzoek bevestigt dan het een ALT betrof en niet alleen een lipoom, zal er na 4 maanden een MRI gemaakt worden om een lokaal recidief te beoordelen. Omdat een lipoom of ALT niet uitzaait, hoeft er geen verdere controle plaats te vinden middels scans of andere onderzoeken.

Literatuur
Mashima E, Sawada Y, Nakamura M. Recent Advancement in Atypical Lipomatous Tumor Research. Int J Mol Sci. 2021 Jan 20;22(3):994. doi: 10.3390/ijms22030994. PMID: 33498189; PMCID: PMC7863944.

Choi KY, Jost E, Mack L, Bouchard-Fortier A. Surgical management of truncal and extremities atypical lipomatous tumors/well-differentiated liposarcoma: A systematic review of the literature. Am J Surg. 2020 May;219(5):823-827. doi: 10.1016/j.amjsurg.2020.01.046. Epub 2020 Jan 28. PMID: 32029218.