Een physician assistant (PA) is een relatief nieuwe zorgverlener in de academische zorg. Deze professional maakte rond 2001 intrede in de Nederlandse gezondheidszorg en sindsdien komen er steeds meer bij. Wat houdt het beroep PA in en wat doet deze zorgprofessional op de afdeling Orthopedie en Sportgeneeskunde van het Amsterdam UMC? Vijf vragen aan physician assistant Maartje van der Hulst.
1. Wat is een physician assistant of PA?
“Een PA is een BIG-geregistreerde medisch zorgprofessional die, in het kader van taakherschikking, een aantal standaardtaken van een arts overneemt en zelfstandig geneeskundige zorg biedt aan patiënten binnen een medisch specialisme. De PA doet dat in samenwerkingsverband met een medisch specialist. PA’s werken in zowel de eerste-, tweede- als derdelijnsgezondheidszorg.”
2. Hoe word je PA?
“Om tot de opleiding te worden toegelaten moet je minimaal twee jaar werkervaring hebben in de zorg als hbo-opgeleide, dus bijvoorbeeld als verpleegkundige of fysiotherapeut. Daarnaast is het belangrijk dat je affiniteit hebt met zorg. Zelf ben ik tien jaar lang gespecialiseerd verpleegkundige op de intensive care geweest. Daarvoor werkte ik op de chirurgie-afdeling en heb ik mijzelf opgewerkt tot senior verpleegkundige. Ook deed ik zorgervaring op toen ik meereed op de Mobiele Intensive Care Unit, dat is een ambulance specifiek ontworpen voor het vervoer van intensive care-patiënten. Op het gebied van acute zorg heb ik dus wel van alles voorbij zien komen.”
3. Wat houdt het beroep in?
“Een PA beschikt over brede medische kennis en vaardigheden. Tot het gebied van deskundigheid van de PA wordt gerekend: het verrichten van handelingen op het deelgebied van de geneeskunde waarbinnen de PA is opgeleid. De PA kan en mag zelfstandig patiënten onderzoeken, diagnoses stellen, behandelen en begeleiden. In het kader van de taakherschikking neemt de PA taken en voorbehouden handelingen over van de medisch specialist. In de klinische situatie blijft de medisch specialist, die besloten heeft tot opname, de hoofdbehandelaar. Op de afdeling Orthopedie en Sportgeneeskunde van het Amsterdam UMC ben ik als PA het eerste aanspreekpunt in de functie als zaalarts. Ik neem daarbij de dagelijkse regie en coördinatie van de medische zorg op me en communiceer met patiënten, familie, artsen, paramedici en andere disciplines. Op onze afdeling zien patiënten mij, als PA, met name tijdens de dagelijkse ochtendvisite, om de huidige situatie en de behandeldoelen te bespreken. Verder houd ik mij bezig met kerntaken, waaronder het voorschrijven van medicatie, het aanvragen en interpreteren van aanvullend onderzoek, en het aanvragen van een intercollegiaal consult. Ook het implementeren van adviezen voortkomend uit onderzoek en overleg, en voorlichtende en adviserende gesprekken met patiënt en familie behoren tot mijn taken. De PA heeft dus, wat betreft werkzaamheden, best veel overeenkomsten met een arts. Naast het leveren van medische zorg zet de PA zich ook in om de kwaliteit en effectiviteit van zorg te verhogen.”
4. Is de PA uniek voor een afdeling als Orthopedie en Sportgeneeskunde?
“Nee, er zijn PA’s werkzaam op diverse afdelingen voor verschillende specialismen. Binnen het Amsterdam UMC werken inmiddels zo’n 52 PA’s en er komen steeds meer collega’s bij!”
5. Wat is het voordeel van een PA?
“Een groot voordeel van de PA in de functie van zaalarts is dat de PA een stabiele factor is binnen het medisch team. Hierdoor kan de PA continuïteit van zorg bieden op een ziekenhuisafdeling. Door de taakherschikking tussen artsen en PA’s, kunnen meer patiënten geholpen worden en is er meer tijd en aandacht voor de patiënt, waardoor uiteindelijk ook de patiënttevredenheid toeneemt. Uit meerdere wetenschappelijke onderzoeken is ook al gebleken dat PA’s een belangrijke bijdrage leveren aan doelmatige, kwalitatief goede en toegankelijke zorg.”
Meer informatie over het beroep physician assistant: zie de website van de Nederlandse Associatie Physician Assistants (NAPA).